5. sayıya hiç hesapta olmayan bir dosya konusu damgasını vurdu: Kürtçe’nin yazıya aktarıldığı alfabeler. Kürt hanedanlarının ve alimlerinin Arap ve Latin alfabesinden önce kullandıkları alfabelere dair iki önemli yazı var dosyamızda. Suriye Kürdistanı’ndan Muhammed Ronî el-Meranî, 10 yüzyılda yaşamış Keldani alimi İbn Vahşiyye’nin Şewqu’l Musteham kitabında bahsettiği “Kürt krallarının kullandığı” alfabe hakkında yazdı.
Kadri Yıldırım da Kürtlerin İslam öncesinde kullanmış olduğu bütün alfabeleri gözden geçiren bir yazıyla alfabe dosyasını sağlamlaştırdı. Xêlîl Heyalî’nin 1909’da, Kürtçenin Arap harfleriyle öğretilmesine katkıda bulunmak için yayımladığı Elîfbayê Kurmancî’yi Bahadîn Hawar ve Suat Kaymak yazıldığı tarihsel bağlama ilişkilendirerek incelediler. Onsekizinci yüzyıl İtalyan misyoneri Dal. P. Maurizio Garzioni’nin hazırlamış olduğu Grammatica e Vocabolario Della Lingua Kurda ilk modern Kürtçe sözlük ve gramer kitabı olarak adlandırılıyor. Bu önemli metni Yılmaz Bağlar Kürdoloji çalışmaları içerisindeki yerine atıfta bulunarak inceledi. Diyarbakır Sosyal ve Siyasal Araştırmalar Enstitüsü (DİSA) için hazırlamış olduğu Anadilinde Eğitim raporlarıyla bilinen Şerif Derince’yle yazılı Kürtçe ve Kürtçe eğitim meselesi üzerine dosyayı tamamlayıcı mahiyette bir mülakat yaptık. Yazılı Kürtçenin serencamına ve alfabe meselesine birkaç sayı sonra yeniden dönmek niyetindeyiz.
Dosya dışındaki yazılarımız da epey ilginç ve mühim. Abdullah İncekan, Kürdolojinin önemli ismi Kamûran Bedirxan’ın hiç bilinmeyen bir eserini, Almanca yazmış olduğu Der Adler von Kurdistan’ı (Kürdistan Kartalı) gün ışığına çıkardı. Otobiyografik niteliği de olduğu anlaşılan roman İncekan’a göre “ulusal bilinç oluşturan” bir mahiyete sahip. Osmanlı’nın sonlarında ve Cumhuriyetin ilk zamanlarında etkili olmuş bir Kürt alimi olan Şeyh Safvet Efendi’nin etraflı bir portresini Sever Işık yazdı. Sinan Hakan’ın arşivden bulup çıkardığı belgeler Birinci Dünya Savaşı’nın pek bilinmeyen bir veçhesine, Rus işgalinin sebep olduğu Kürt göçüne ışık tutuyor. Sedat Ulugana’nın “Gıdıkzadeler” yazısı ise Kürt elitinin modern zamanlarda sergilemiş olduğu uyum ve işbirliği stratejilerini inceleyen deneme kıvamında bir metin.
CHF/CHP ve Kürtler meselesine de ilişmeye niyetlendiğimiz 6. sayıda buluşmak üzere.
MESUT YEĞEN