17. sayıda geride kalan 16 sayı boyunca biraz ihmal ettiğimiz bir
mevzuya odaklanalım istedik: Dersim ve bilhassa Alevilik. Bu sayının büyük
kısmını oluşturan dosya Dersim ve Alevilik üzerine. Kuvvetli bir dosya olmakla
beraber maalesef Alevilik mevzuuna niyet ve arzu ettiğimiz kadar yer veremedik.
Önümüzdeki sayılarda bu eksikliği gidermeyi umarak dergide yer bulan yazılardan
bahsedeyim.
Dersim ve Alevilik dosyasının ilk yazısı Dersim Katliamı
tartışmalarının bildik bir sorusunu merkeze alıyor: Devlet Dersim’e giremiyor
muydu? Şükrü Aslan’ın kıymetli incelemesi Dersim’de gerçekleştirilen
katliamları meşrulaştırmanın aracı olarak kullanılan devlet Dersim’e
girememişti tezinin çürüklüğünü pek güzel gösteriyor; hem de bizzat devletlu
elitin hatıratına ve resmi belgelere dayanarak. Dilek Kızıldağ Soileau’nun
Koçgiri Tahkikat Heyeti Raporunu incelediği yazısı hem Koçgiri İsyanını hem de
isyanın ardından yaşanan mezalimi anlamak için önemli bir kaynak niteliğinde.
Dosyanın iki önemli yazısı, Cihangir Gündoğdu ve Yalçın Çakmak’ın
çalışmaları bir diğerini tamamlar mahiyette. Cihangir Gündoğdu’nun Abdülhamid
döneminde kaleme alınmış resmi raporları incelediği çalışması hem bu dönemde
Dersim meselesinin devlet tarafından nasıl ele alındığını hem de Cumhuriyet
döneminde Dersim meselesinin algılanma ve ele alınma biçiminin Osmanlıya uzanan
köklerini gösteriyor. Yalçın Çakmak’ın ‘Dersim 3 K İçinde’ yazısı ise Dersim’e
dair resmi algının temel koordinatlarını pek güzel resmediyor; koordinatlardaki
devamlılık ve değişiklikleri birlikte
analiz ederek.
Dosyada bir de Dersim katliamı esnasında yürütülen askeri harekatın
Fransız misyonunca nasıl değerlendirildiğine dair bir yazı var. Evrim Karakaş
II. Dersim harekatını yerinde izleyen Fransız ataşesinin izlenimlerini aktardığı
raporu Fransız arşivlerinden bulup çıkardı.
Niyet ettiğimiz kadar çok yazıya yer verememiş olsak da Alevilik
üstüne iki yazı var dosyada. Mehmet Bayrak’ın yazısı Türkiye Alevileri arasında
neredeyse bir mite dönüşmüş Horasan kökeni mevzuuna açıklık getiriyor. Gürdal
Aksoy’un kıymetli çalışması ise Aleviliğin kadim mefhumlarından birine, Hızır
mitine dair. Aksoy, Boz Atlı Hızır mitini linguistik, antropolojik ve mitolojik
açıdan inceliyor.
17. sayıda dosya harici iki yazı var. Rohat Alakom’un ‘Kürtler
Viyana Sergisinde’ yazısı, 1873’de gerçekleştirilen Viyana Evrensel Sergisini,
Kürdistanı ve Kürtlüğü 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başında Batı’nın bakışına
sunan benzer sergi ve fuar gibi faaliyetlerle birlikte değerlendiren kıymetli
bir çalışma. Amed zindanından yazan Ayhan Kavak ise Mevlana’nın Kürtlere
bakışındaki ‘arızalara’ dikkat çekiyor. Son olarak bu sayıda iki de kitap
değerlendirmesi var. Nurullah Alkaç Türk Dil Kurumunca yayımlanan Türkçe Kürtçe
sözlüğü, Vecdi Demir de Celadet Ali Bedirxan’ın Avesta Yayınlarınca yeniden
basımı yapılan meşhur Mustafa Kemal’e Mektup’unu inceliyor.
18. sayıda 1915 ve Kürtler üzerine hacimli bir dosya yer alacak.
Mayıs’ta buluşmak üzere.
MESUT YEĞEN
